U tekstu ćemo analizirati uslove i neophodna odobrenja za boravak i rad stranaca u Srbiji. Ova oblast je regulisana Zakonom o Strancima i Zakonom o zapošljavanju stranaca, kao i mnogim pravilnicima i drugim podzakonskim aktima. Značajno je napomenuti da su u prethodnom period značajno izmenjeni propisi koji regulišu ovu oblast, tako da je režim boravka i rada stranaca u Srbiji postao je značajno liberalniji.
Procedure za dobijanje neophodnih odobrenja za boravak i rad stranaca u Srbiji su sada efikasnije i jednostavnije, a odobrenja za boravak i rad izdaju se na duži vremenski period. Osim toga, olakšan je i proces sticanja državljanstva. Ovaj trend liberalizacije rezultat je porasta broja stranih državljana koji se u poslednjim godinama opredeljuju za život i rad u Srbiji. Sa izmenama zakona i daljom liberalizacijom, očekuje se da će taj broj u budućnosti nastaviti da raste.
Stranac je svako lice koje nije državljanin Republike Srbije. U skladu sa važećim propisima, stranac ima pravo da ulazi, boravi i radi u Srbiji, ali pod određenim uslovima.
Boravak u Srbiji u kraćem periodu – VIZE
Boravak u Srbiji u kraćem periodu nekim strancima je dozvoljen samo na osnovu važećeg pasoša, dok za državljane određenih zemalja postoji dodatna obaveza dobijanja vize. Državljani sledećih država mogu da borave u Srbiji u kraćem periodu, samo na osnovu važećeg pasoša:
Strancima koji su državljani zemalja koje nisu nabrojane na prethodnom spisku, neophodna je viza za ulazak, boravak ili tranzit kroz teritoriju Srbije. Važno je napomenuti da se viza mora pribaviti pre ulaska na teritoriju naše zemlje.
Postoje tri osnovne vrste viza koje strancima omogućavaju legalan boravak u Srbiji:
-
- Aerodromska tranzitna viza (viza A): Ova viza omogućava jedan ili više prelazaka kroz međunarodni tranzitni prostor aerodroma, bez mogućnosti ulaska na teritoriju Republike Srbije.
- Viza za kraći boravak (viza C): Ova viza pruža odobrenje za ulazak, tranzit ili boravak na teritoriji Srbije do 90 dana u periodu od 180 dana.
- Viza za duži boravak (viza D): Ova viza omogućava ulazak, tranzit ili boravak na teritoriji Srbije u trajanju od 90 do 180 dana.
Procedura podnošenja zahteva za izdavanje vize vrši se putem diplomatsko-konzularnih predstavništava Srbije. Stranci mogu podneti zahteve za vize putem online platforme eKonzulat, što dodatno olakšava proces apliciranja.
Boravak i rad stranaca u Srbiji u dužem periodu
Stranac koji namerava da boravi u Srbiji duže od perioda za koji mu nije potrebna viza ili od perioda za koji mu je izdata viza, to može da učini ukoliko dobije odobrenje za privremeni boravak ili mu je odobreno stalno nastanjenje.
Privremeni boravak
Privremeni boravak je dozvola za boravak stranca koji namerava da boravi u Srbiji duže od 90 dana. Privremeni boravak se odobrava strancu po jednom od sledećih osnova:
- Zapošljavanje
- Otvaranje firme u Srbiji
- Vlasništvo nad nepokretnosti u Srbiji
- Spajanje porodice
- Školovanje, učenjE srpskog jezika ili studiranje
- Naučno istraživački rad, lečenje, obavljanje verske službe i drugi razlozi;
Zahtev za odobrenje, odnosno produženje privremenog boravka podnosi se lično nadležnom organu ili elektronskim putem. Prilikom podnošenja zahteva, stranac je obavezan da priloži odgovarajuću dokumentaciju koja dokazuje ispunjenost uslova za odobrenje privremenog boravka prema osnovu koji je odabrao.
Zahtev za produženje privremenog boravka može se podneti najranije tri meseca, a najkasnije do isteka roka važenja privremenog boravka. Stranac koji blagovremeno podnese zahtev za odobrenje privremenog boravka, odnosno za produženje privremenog boravka, ima pravo da ostane u Republici Srbiji do okončanja postupka.
Privremeni boravak može se odobriti strancu u trajanju do tri godine, sa mogućnošću produženja na isti period.
Privremeni boravak po osnovu zapošljavanja
Stranac koji namerava da boravi i radi u Srbiji, odnosno da obavlja stručnu specijalizaciju, obuku i praksu, podnosi zahtev za izdavanje jedinstvene dozvole.
Na osnovu jedinstvene dozvole stranac ima pravo na privremeni boravak i rad u Srbiji. Ovo je novina uvedena poslednjim izmenama zakona, koja je umnogome ubrzala i olakšala pribavljanje dozvola za boravak i rad stranaca na teritoriji Srbije. Pre uvođenja ovih izmena stranac je morao u dva odvojena postupka, koja su vodila dva različita državna organa da pribavlja dozvolu za privremeni boravak i radnu dozvolu. To je zahtevalo dvostruki utrošak vremena, plaćanje dvostrukih taksi i prikupljanje dvostruke dokumentacije, koja se u mnogome preklapala.
Zahtev za izdavanje, odnosno produženje jedinstvene dozvole se podnosi elektronski, putem jedinstvenog portala. Nadležan organ odluku o podnetom zahtevu donosi u roku od 15 dana.
Jedinstvena dozvola se može izdati na period važenja do tri godine i može se produžavati na isti period.
Privremeni boravak u Srbiji po osnovu osnivanja firme
Prvi korak u ovom procesu jeste osnivanje firme u Srbiji. Osnivač firme u Srbiji može biti svako lice, bez obzira na državljanstvo. U Srbiji ne postoje ograničenja kada su u pitanju državljani bilo koje države. Srbija se ističe kao povoljno okruženje za osnivanje firme zbog niskih troškova i relativno niske stope poreza na dobit pravnih lica. Detaljnije informacije o svim prednostima, kao i neophodnim koracima za osnivanje firme, možete pronaći u našem tekstu posvećenom osnivanju firme u Srbiji.
Zahtev za izdavanje, odnosno produženje jedinstvene dozvole se podnosi elektronski, putem jedinstvenog portala. Nadležan organ odluku o podnetom zahtevu donosi u roku od 15 dana.
Jedinstvena dozvola se može izdati na period važenja do tri godine i može se produžavati na isti period.
Privremeni boravak po osnovu vlasništva nad nepokretnošću
Privremeni boravak po osnovu vlasništva nad nepokretnošću omogućava strancima da steknu pravo boravka u Srbiji na osnovu investiranja u nepokretnosti. Srbija dozvoljava stranim državljanima da kupuju određene vrste nepokretnosti, uključujući kuće, stanove, stambene i poslovne zgrade. Važno je napomenuti da stranci ne mogu kupiti poljoprivredno zemljište, osim u specifičnim slučajevima.
Kupovina nepokretnosti u Srbiji je složen pravni posao koji nosi određene rizike. Radi izbegavanja potencijalnih problema, neophodno je izvršiti detaljnu analizu dokumentacije i utvrditi pravni status nepokretnosti. Sastavljanje preciznog ugovora je ključan korak kako bi se zaštitila sva prava budućeg vlasnika nepokretnosti. Stoga, u cilju izbegavanja rizika, preporučljivo je angažovati advokatsku kancelariju specijalizovanu za pravo prometa nepokretnosti.
Nakon uspešne kupovine nepokretnosti, stranac ima pravo da podnese zahtev za odobrenje privremenog boravka. Odobrenjem boravka po ovom osnovu, stranac automatski stiče i pravo na rad u Srbiji.
Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice
Privremeni boravak po osnovu spajanja porodice može se odobriti strancu, članu uže porodice stranca kome je već odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje u Srbiji po nekom od zakonskih osnova (zaposlenje, vlasništvo and nepokretnošću i dr.).
Privremeni boravak odobrenon po osnovu spajanja porodice odobrava se do isteka roka važenja privremenog boravka stranca sa kojim se traži spajanje porodice. Stranac kome je po ovom osnovu odobren boravak u Srbiji automatski stiče i parvo na rad u Srbiji.
Stalno nastanjenje
Stalno nastanjenje je odobrenje dugotrajnog boravka stranog državljanina u Srbiji. Stalno nastanjenje se može odobriti strancu koji u Srbiji boravi neprekidno tri godine na osnovu odobrenog privremenog boravka. Neprekidnim boravkom, smatra se efektivni boravak, sa mogućnošću višekratnog odsustva iz Srbije do deset meseci ili jednokratnog odsustva do šest meseci. Stranac koji u Srbiji ima odobren privremeni boravak po osnovu studiranja ili školovanja ne može podneti zahtev za stalno nastanjenje.
Državljanstvo Republike Srbije
Stranci mogu steći državljanstvo Republike Srbije na jedan od zakonom predviđenih načina. Poreklom, rođenjem na teritoriji Srbije, prijemom u državljanstvo ili na osnovu međunarodnih ugovora.
Sticanje državljanstva prijemom podrazumeva da nakon isteka tri godine od odobravanja stalnog nastanjenja stranac stiče parvo da zahteva prijem u srpsko državljanstvo. Neophodno je da ima najmanje 18 godina, da ima otpust iz stranog državljanstva i da da podnese pismenu izjavu da Republiku Srbiju smatra svojom državom.
Informacije u ovom dokumentu ne predstavljaju pravni savet u vezi sa bilo kojim konkretnim pitanjem i pružene su isključivo u opšte informativne svrhe.